नवी दिल्ली/दै.मू.वृत्तसेवा
अनेक लोक कामावर जाताना तसेच शाळा, कॉलेजातील विद्यार्थी देखिल पाणी पिण्यासाठी विविध स्टाइलच्या प्लास्टिकच्या बाटल्या वापरतात. परंतु एका संशोधनातून प्लास्टिकच्या बाटलीतून पाणी पिणे ह््रदयासाठी धोकादायक ठरत असल्याचे समोर आले आहे.प्लास्टिकची बाटली किंवा क्लिंग फिल्ममधील मायक्रोप्लास्टिक्स रक्तप्रवाहात तरंगल्याने ह््रदयविकाराचा झटका आणि स्ट्रोकचा धोका 4.5 पटीने वाढू शकतो, असेही या संशोधनातून समोर आले आहे.
इटलीच्या कॅम्पानिया विद्यापीठाच्या एका नवीन अभ्यासात आणि न्यू इंग्लंड जर्नल ऑफ मेडिसिनमध्ये प्रकाशित झालेल्या अभ्यासात, व्यक्तींच्या धमन्यांमध्ये मायक्रोप्लास्टिक आढळून आले आहे. पाच मिलिमीटरपेक्षा कमी असेही प्लास्टिकचे तुकडे सापडले आहेत. डॉक्टरांनी 304 रुग्णांच्या धमन्यांमध्ये चरबी जमा होण्याचे प्रमाण तपासले, यावेळी 304 रुग्णांपैकी 50 टक्क्यांहून अधिक रुग्णांच्या रक्तात मायक्रोप्लास्टिक्स आढळले. हे मायक्रोप्लास्टिक्स व्यक्तीच्या कॅरोटीड धमन्यांमध्ये आणि मुख्य रक्तवाहिन्यांत जमा होते. ज्यातून मान, चेहरा आणि मेंदूला रक्त पुरवठा होतो. इतकेच नाही तर या मायक्रोप्लास्टिक्समुळे तीन वर्षांत ब्लॉकेज आणि हृदयविकाराचा धोका वाढतो.
यातून स्पष्ट झाले की उच्च रक्तदाब, कोलेस्ट्रॉल, धूम्रपान, लठ्ठपणा आणि मधुमेहाच्या रुग्णांसाठी मायक्रोप्लास्टिक हे अतिरिक्त जोखीम घटक आहेत. सर्वात चिंताजनक बाब म्हणजे आपण खात असलेल्या प्रत्येक गोष्टीमधून नकळतपणे मायक्रोप्लास्टिक आपल्या शरीरात जात आहे. जर मायक्रोप्लास्टिक्स तुमच्या धमन्यांमध्ये गेले जर ते रोगप्रतिकारक शक्तीवर हल्ला करण्यास सुरुवात करते. यामुळे दीर्घकाळ जळजळ होऊ शकते, ज्यामुळे कालांतराने रक्तवाहिन्यांच्या अस्तरांना नुकसान होते. यामुळे डोळ्यातून पाणी येऊ शकते, ह््रदयात ब्लॉकेज निर्माण होऊ शकतात. धमन्या संकुचित होतात. रक्त प्रवाहात अडथळा निर्माण होतो आणि ठराविक कालावधीनंतर हृदयविकाराच्या झटक्याचाही धोका संभवतो.
प्राण्यांवर केलेल्या अभ्यासात असे आढळून आले की, शरीरात जमा झालेल्या मायक्रोप्लास्टिक्समुळे हृदयाच्या गतीत बदल होतो. यामुळे हृदयाच्या कार्यात अडथळा निर्माण होऊ शकतो. जेव्हा आपण क्लिंग फिल्ममध्ये गुंडाळलेली फळे आणि भाज्या खातो आणि प्लास्टिकच्या बाटलीतून पाणी पितो, तेव्हा आपण नकळतपणे अनेकदा मायक्रोप्लास्टिक्स गिळत असतो. मायक्रोप्लास्टिक्स शरीरात पोहचवण्याचा पाणी हा सर्वात सोपा वाहक आहे. कारण ते गिळल्यानंतर पोटात जाते, यावेळी प्रक्रियेत त्याचे आणखी तुकडे होतात.
याशिवाय सरोवरे, नद्या आणि समुद्रातील मासे, विशेषतः शेलफिश प्लास्टिक खातात, यानंतर जेव्हा आपण हेच मासे शिजवून खातो तेव्हा प्लास्टिक आपल्या शरीरात जाते. अशाप्रकारे आपण चुकून रोज प्लास्टिक गिळतो. सध्याच्या काळात मायक्रोप्लास्टिक्स पूर्णपणे काढून टाकणे कठीण असू शकते, परंतु इतर लोकसंख्येच्या तुलनेत गेल्या एक वर्षापासून हृदयविकाराचा धोका असलेल्यांनी खाण्याच्या सवयीत काही बदल करणे आवश्यक आहे.
यापूर्वी कोलंबिया युनिव्हर्सिटीच्या एन्व्हायर्नमेंटल केमिस्ट नॅक्सिन कियान आणि त्यांच्या टीमने काही दिवसांपूर्वी बाटलीबंद पाण्याबाबत एक संशोधन केलं. या संशोधनात समोर आलेली माहिती गंभीर आहे. प्लॅस्टिकच्या एक लिटर पाण्याच्या बाटलीमध्ये पाणी तर असतंच, पण त्याबरोबर प्लॅस्टिकचा अंशही असतो. हे प्रमाण इतकं जास्त असतं, की त्याचा आपण विचारही करणार नाही. नॅक्सिन कियाम आणि त्यांच्या टीमच्या संशोधनानुसार, बाहेर विकल्या जाणाऱ्या पाण्याच्या एक लिटरच्या काही बाटल्यांमध्ये 3 लाख 70 हजार मायक्रो प्लॅस्टिक पार्टिकल्स आढळून आले आहेत. यात सरासरी आकडेवारी पाहिली, तर 2 लाख 40 हजार नॅनो पार्टिकल्स दिसून आले. आधी झालेल्या अभ्यासाच्या तुलनेत हा आकडा खूप जास्त आहे.
तज्ज्ञांच्या मते, नॅनो प्लॅस्टिक पार्टिकल्समुळे होणारं नुकसान लगेचच दिसून येत नाही. मात्र बराच काळ प्लॅस्टिक बाटल्यांमधून पाणी पित राहिलं, तर ते आरोग्यासाठी घातक ठरू शकतं. हे नॅनो प्लॅस्टिक सगळ्यात जास्त मेंदूला धोकादायक असतं. या नॅनो प्लॅस्टिकमुळे शरीरात विष पसरू लागतं. ठराविक मर्यादेनंतर ते जीवघेणंही ठरू शकतं.